(Foto: Rachida Lamrabet, op Schrijverspodium)
We hebben het punt definitief bereikt. Het punt waarop moslims in dit land hun godsdienstvrijheid definitief op hun buik kunnen schrijven. Vandaag heeft Unia afstand genomen van uitspraken van haar medewerkster/juriste Rachida Lamrabet. Die werkt voor een theaterproject van de Brusselse KVS aan een kortfilm waarin ze het recht verdedigt om een boerka te dragen.
Wat dit eigenlijk betekent, is het volgende: het centrum dat geacht wordt gelijke kansen te verdedigen, vindt het nodig officieel afstand te nemen van (het standpunt van) een medewerkster die het opneemt voor gelijke kansen – in de vorm van de vrije beleving van godsdienst. Il faut le faire.
Rachida Lamrabet is zelf ongesluierd, ze is ook geen fan van de boerka. Ze is gewoon juriste. Een juriste die haar eigen voorkeuren weet te scheiden van grondrechten. Een juriste die met vuur een uitspraak van Voltaire verdedigt: ”Ik ben het niet eens met wat u zegt, maar ik zal het recht om het te zeggen tot de dood toe verdedigen.” Voor de slechte verstaander is dat in dit geval: het recht om een boerka te dragen en je geloof te uiten. Hoe dwaas je het ook vindt. Alleen dat heeft Lamrabet verdedigd.
Die Voltaire was één van de grote voortrekkers van de Franse Verlichting. En de Verlichting is het boekje waarden en normen waarvan sommige politici hier zo graag een laagdrempelige versie zouden willen maken om in een Nieuwkomersverklaring op te nemen. Die kernwaarde van de Verlichting wordt met de aanval op Lamrabet alweer door diezelfde politici aangevallen, omdat het verdedigen van dat grondrecht niet meer zo lekker voelt. Het gaat namelijk niet meer over de eigen voorkeur of godsdienst, maar over die van een ander.
Van die waarde is vandaag helaas ook afstand genomen door een organisatie die in het leven is geroepen om deze waarde te verdedigen. Zelfs oud-politicus van Agalev/Groen en SP.A Ludo Sannen vindt (in De Standaard) dat blijkbaar niet meer dan normaal.
Lamrabet gaat niet eens juridisch in de fout. Ze heeft niet zoals François Fillon de rechters ‘politiek gekleurd’ of zoals Theo Francken ‘wereldvreemd’ genoemd. Ze heeft gewoon haar afkeer van een wet uitgesproken zonder de rechterlijke macht zelf in twijfel te trekken. Ze heeft haar mening geuit binnen een commentaar over een kortfilm en een theaterstuk, in een culturele context.
Voor wat Rachida Lamrabet doet, zou Unia een diepe buiging mogen maken. In tijden van polarisatie recht deze juriste de rug, heeft zij moed om tegen de modderstroom in te roeien en grondrechten (godsdienstvrijheid) te vrijwaren in tijden van hevige emoties (tegen de islam). Dat is toch min of meer wat in de missie en visie van Unia zou kunnen staan. Die modderstroom sleurt vandaag alles mee wat van ver of dichtbij naar moslimextremisme zou kunnen ruiken en een medewerkster van Unia die die stroom een halt toeroept, zou van de Unia-directie een boeketje mogen krijgen.
Lamrabet wijst ons er namelijk op dat niet elke vrouw in een boerka vanuit onderdrukking handelt en dat je geloof extreem belijden een grondrecht is zolang je daar niemand anders last mee berokkent. Zo simpel is het ook. ‘Mensen zijn onschuldig tot het tegendeel bewezen is’, is namelijk nóg een van onze grondbeginselen. Ook dat beginsel zijn we blijkbaar vergeten omdat het ons niet uitkomt. Liever gaan we er van uit dat achter een vrouw met boerka het kwaad schuilt, sinds het boerkaverbod geven we aan dat vooroordeel toe.
Het gelijkekansencentrum heeft vandaag de gelegenheid gemist om met de allure van een groot staatsman eens fors stelling te nemen tegen zoveel platitudes. Om een lijn te trekken en to do what a man’s gotta do. Om in Trump-tijden het gemanipuleerde volk nog eens duidelijk te maken wat burgerrechten zijn, hoe ver die mogen gaan en waarom Lamrabet juridisch niet te ver ging. Het had zich een baken van vertrouwen kunnen tonen, een juridische referentie, in tijden dat opkomen voor rechten van minderheden niet bepaald populair is. Het had met één lijn vanishing spray kunnen duidelijk maken dat sommige politici eens dringend op hun eigen helft moeten gaan spelen en rechtsinstanties gerust moeten laten.
Unia heeft dat niet gedaan en heeft zijn vel gered. Het centrum is bezweken onder druk van Demir en Homans en weet op korte termijn te overleven. Tegelijk heeft het vandaag haar nut, haar relevantie op lange termijn ondergraven, ze heeft als een Petrus haar eigen grondbeginselen verloochend. ‘Die moslim daar, nee, die ken ik niet.’
Mensen met een migratieachtergrond vragen zich nu al af of het vandaag nog wel zin heeft om bij Unia een klacht tegen discriminatie in te dienen. Unia heeft namelijk nauwelijks rechtsmiddelen om die discriminatie aan te tonen, ironisch genoeg omdat de partij die de minister en de staatssecretaris van Gelijke Kansen levert, gekant is tegen praktijktesten – een manier om zwart op wit een bewijs van discriminatie te kunnen leveren.
Het geloof van deze mensen in een (dan nog niet eens politiek onafhankelijke) organisatie die geacht wordt voor hun vrijheid op te komen, heeft er vandaag nog eens zwaar op ingeboet. In deze week hadden ze meer steun verdiend. Deze week namelijk had de politionele macht hen via een racistische whatsapp-groep nog maar eens teleurgesteld, zei een Europese rechter dat ze hun hoofddoek zowat kunnen opbergen op het werk, bleken ze 30 procent minder kans te maken op een jobuitnodiging en werd een filmpje tégen racisme door de minister van Gelijke Kansen aangevallen.
Was het niet om te huilen, je zou er om lachen, maar het is de politieke partij die vandaag een juriste verwijt dat haar standpunten onverenigbaar zouden zijn met haar functie, die precies zelf uitspraken doet die totaal ongepast zijn gezien de rol die ze invult. Theo Francken heeft namelijk nog deze week als staatssecretaris voor Asiel en Migratie in verdekte termen gezegd dat het beter is om vluchtelingen in de Middellandse Zee te laten verdrinken dan ze te redden. Zuhal Demir is ook staatssecretaris voor Armoedebestrijding en zei ooit dat arme mensen pas echt in beweging komen als hun geld op geraakt. Deze vertegenwoordigers van het volk schrijven de ene beledigende tweet na de andere over mensen die betrokken partij zijn binnen hun bevoegdheidsgebied, over wie ze verregaande beslissingen moeten nemen die hun leven aangaan. Precies deze politici gaan nu een juriste de les spellen in bevoegdheidsovertredingen. Op 25 mei komt Donald Trump naar ons land en kunnen grote geesten elkaar ontmoeten. Er worden nu al handjes klam.