De Wever, vanop rechts bekeken

 (foto: http://www.knack.be)

“Onze westerse samenleving kent geen metafysica meer, is ontwaard, enkel de wetten van de markt tellen nog. Ze is een lege doos. God heeft Europa verlaten, is enkel nog een ceremoniemeester op doopsels en begrafenissen. Als Allah dan binnenkomt, met een pakket normen en waarden, dan is dat heel confronterend. De idee dat hij die lege doos dan wel eens zou kunnen opvullen, is prikkelend voor velen. De Romeinen dachten ook nooit dat het christendom Europa zou overspoelen, maar het is wel gebeurd, he.”

De overname

In een debat rond de gruwelijke aanslag op Charlie Hebdo stelt N-VA-voorzitter Bart De Wever in Reyers Laat dat een doorbraak van de islam in onze samenleving op zijn minst denkbaar is. “Het zou wel eens kunnen dat andere software op onze hardware gaat draaien.” Het is dan ook zijn recht om dat

beeld onprettig te vinden, om voorstander te zijn van een samenleving waarin religie niet meer de bovenhand neemt, zoals dat eerder wel gebeurde onder het katholicisme. Of zoveel burgers onder dat katholiek geloof gelukkiger zijn geworden, mag je terecht betwijfelen. Jaren en decennia is die plak en wasem in lijf en leden blijven steken. Zo sterk dat de slinger naar de andere kant is doorgeslagen en in ons waardenpakket enkel nog januarisolden steken.

Maar zelfs dat consumerisme roept bij mij geen heimwee op naar tijden die me bespaard zijn gebleven. Ik zit niet te wachten op de dag dat een ander geloof het overneemt en mijn vrij denken beklemt. Ik heb geen idee of het ooit zo ver komt, maar van het tegendeel zijn we ook niet zeker. De feiten zijn er: in Antwerpen worden er sinds enkele jaren meer personen met een migratieachtergrond geboren dan autochtone Belgen. Velen van hen zijn moslim, de toekomst zal uitwijzen of ook hun geloof op een dag dominant kan worden in deze stad of dit land.

De Wever mag zijn gedachten hier dan ook de vrije loop laten. Het is een platitude om hem daarom een populist, een bangmaker, een volksmenner te noemen. Kritische stemmen in de media, verstandige mensen die ik ken en liefheb, noemen deze analyse ‘praat van het Vlaams Belang’ en linken ze met racisme. Dat is helemaal verkeerd. Vaststellingen, voorspellingen en vrees voor de toekomst hebben niets met racisme te maken. Als vrij denken over hoe de toekomst er gaat uitzien niet meer kan zonder voor racist te worden uitgescholden, dan delven we de Verlichting in een put. Ik denk niet dat daarvoor tekenaars zijn gestorven. Bart De Wever heeft in dit fel bekritiseerde debat op Reyers Laat nergens gezegd dat de islam in de kern verkeerd is en moet worden ingeperkt of afgeschaft. Dàt is wat Vlaams Belang en Geert Wilders of Marine Le Pen wel zeggen.

Ik zie het scenario van Houellebecq en De Wever niet als onmogelijk en het is een scenario waarvan ik huiver. Niet omdat het om islam gaat, maar om geloof. Ik ben de eerste om de individuele rechten van moslims te verdedigen, omdat ik de rechten van mensen verdedig. Maar ik kijk verre van uit naar de dag waarop geloof weer massaal nieuw geboren kopjes vult voor die zelf aan het denken slaan. ‘Ik ben zeker geen voorstander van uw overtuiging, maar ik zal ze me met mijn leven verdedigen’, om Voltaire (of wie was het eigenlijk?) te parafraseren. Je suis Jef, zeg maar.

Uit de islam

Dat binnen een groeiende groep gelovigen altijd een marginaal deel de boel verziekt, is een statistisch gegeven. Gevaarlijke gekken zijn er bij de scouts, werkgeversorganisaties en vakbonden, milieuactivisten, christenen. En dus ook bij moslims. Dat je de terroristen die in Parijs toesloegen niet gelovig kan noemen, onderschrijf ik volledig, maar ze hebben wel gehandeld in naam van het geloof en zegden als martelaars te willen sterven. In een grote groep zitten altijd rotzakken. Ten eerste.

Ten tweede kan misbruik van geloof of ideologie alleen als er geloof of ideologie is. Zonder planken kan je een kast niet slecht in elkaar steken. “Dat radicalisme staat niet los van de religie”, zegt De Wever. Dat is natuurlijk gewoon waar. Terreur heeft niets met geloof te maken, maar het is er in dit geval wel uit afgeleid. Vooraanstaande figuren in de islam, maar ook gewone belijdende moslims, doen er daarom niet slecht aan – voor zichzelf en hun geloof – om heel duidelijk uit te spreken dat deze Franse kapoenen niets te maken hebben met de vredelievende (en overigens diervriendelijke) godsdienst die de islam is, dat de instrumenten verkeerd gebruikt zijn. Sterker nog, dat ze zelfs instrumenten uit een andere doos zijn gaan halen.

Trots overwinnen

Die vraag ligt bij westerse moslims echter gevoelig en in een bepaald opzicht is dat begrijpelijk. Minderheden worden al voortdurend (en vaak onterecht), in media en mensbeeld, met agressie en criminaliteit in verband gebracht. In de vraag dat ze zich zouden distantiëren zit een suggestie verscholen. De suggestie dat hun geloof ook maar een sikkepit met die horror in Parijse straten zou kunnen te maken hebben. In die suggestie willen deze moslims niet meestappen.

Tegelijk is die weigering toch o zo vermoeiend. Een journalist vroeg deze week aan verscheidene moslims om een foto van zichzelf te nemen terwijl ze een geschreven boodschap over de aanval op Charlie Hebdo in beeld houden. Verschillenden onder hen weigerden dit omdat zij zich ‘niet aangesproken voelen’. De reflex van die reporter is nochtans zuivere journalistiek: ‘de daders zijn moslims, dus hoe zou een moslim zich daarbij voelen?’ Helaas is een deel van het kamp verkrampt en weigert het te spreken. Blanco-stemmers, Bear Grillsen. Ik zou zeggen: verman jezelf en grijp die kans. Lever je trots in en reik een hand. Een groot deel van de wereldbevolking lijkt je anders nooit te zullen begrijpen.

Soms krijg je als niet-gelovige blanke Vlaming de indruk niet meer goed te kunnen doen. Bewezen discriminatie in het onderwijs, op de arbeidsmarkt, op de woningmarkt, hebben de zenuwen bij moslims en niet-gelovige Marokkaanse Belgen zo gespannen doen staan, dat elk fruitvliegje in dat web van frustraties een trilling geeft. Ook als je het allemaal goed bedoelt, moet je zien wat je zegt. Het is soms op de tippen lopen.

Bart De Wever zei in Reyers Laat dat hij vreest dat van deze aanslag de moslims het grootste slachtoffer zullen worden. Een pientere stem zegt daarover op zijn blog dat de moslims pas slachtoffer worden als we daar zelf voor kiezen, als we hen brandmerken voor de daden van andere ‘moslims’ (wat de terroristen niet zijn – ik ben voorzichtig) en dat de verdachtmaking begint met een dergelijke uitspraak. Een terechte opmerking, maar kan het ook zijn dat De Wever gewoon voelde aankomen dat moslims en moskees zouden worden aangevallen? Het is alleszins niet dóór die uitspraak dat de represailles in Frankrijk van start gingen. Zoeken we het soms niet wat te ver? Vandaag hield De Wever als burgemeester van Antwerpen een persconferentie met een imam, een rabbijn en een bisschop. Lees ik op Facebook: ‘Waar zijn de boeddhisten, vrijzinnigen, atheïsten, pinksterbewegingen, de hindus en so on?’. Zucht. Wanneer zal het voldoende zijn?

Ingrijpen

Van een geloof koop je geen lidkaart en het speelt zich niet in een stadion af. ‘De moslimgemeenschap’ heeft dan ook niet in de hand wat een reeks potentaten uitsteekt. Bovendien is de islam minder hiërarchisch georganiseerd dan het christendom en valt er dus niet één enkele spreekbuis aan te duiden. Toch mag een burgemeester van Antwerpen die aanslagen vreest die uit de marge van een geloof voortkomen, vragen om een krachtig signaal vanuit deze gemeenschap. Islamgeleerden hebben een mentaal gezag en kunnen invloed uitoefenen. Zij doen dat vandaag al veelvuldig, Bart De Wever heeft het recht om om meer te vragen.

Hij mag zich ook uitspreken voor legereenheden op straat. Hij is een rechtse politicus die van mening is dat de harde hand aanslagen en doden kan voorkomen. Iedereen is vrij om daar meer of minder geloof aan te hechten, maar racistisch is dat alvast niet.

De Wever heeft op Reyers Laat van woensdag 7 januari 2015 gezegd dat hij de gebeurtenissen verschrikkelijk vindt voor de vele mensen die goedhartig de islam beleven. Hij heeft niet van aanslagen in naam van een religie gesproken, maar van aanslagen in naam van een ideologie en hij maakte de kijker erop attent dat dat ook gebeurt binnen andere ideologieën. Hij heeft geen geloofsgroep of minderheid beledigd noch heeft hij veralgemeend en hij is hard geweest voor misbruikers van het geloof. Hij vreest dat deze aanslag niet het einde is en stelt scherpe maatregelen voor om erger te voorkomen. Tot zover niets mis mee.

Lees ook De Wever, vanop links bekeken.

Bekijk de uitzending van Reyers Laat.