Daar ben je zo rijk voor moeten worden, nu ben je zo alleen. Ik begrijp je wel, ik zie van ver hoe het is gegaan. Je man moet er bovenuit gestoken hebben, zijn ambities veroverden je hart. Je werd door zijn daadkracht aangetrokken, zijn macht moet je hebben gecharmeerd. Een man met ballen, waarvan je niet wist dat die zijn bestaan oriënteerden. De aantrekking komt eerst, het nadenken te laat.
Dat hij ook zorgzaam moest zijn, een luisteraar die in je diepste uren mee in het putje komt zitten, gehurkt op straatstenen wanneer je dronken je verdriet vertolkt, dat kon je toen nog niet bevroeden. Wist jij veel wat belangrijk was. Je stond in bikini’s gehuld, felle spots verstoorden je vergezicht, buiten de kring aanbidders zag je de leegte niet. Je hoorde je nog niet schreeuwen zonder geluid, je nog niet in witte huizen worden gemummificeerd, nog niet gegrepen worden zonder dat je bewegen mag, zonder dat één draad uit jezelf vertrekt.
Ik neem je mee, Melania. Een fietsvakantie van twee weken, we starten in Toscane, dat maakt de shock minder groot, ik wil je niet forceren.
Op de vooravond van dit nieuw begin nemen we de bus naar de Decathlon – ik doe aan autodelen en de wagen was niet vrij. We kopen een klein tentje, compact maar goed, het mag iets kosten want we kopen maar één zelfopblaasbaar matje, ik slaap wel op mijn handdoek. Ik zal toch op wolkjes liggen, denkend aan de Sloveense hellingen in je godinnenlichaam en hoe ze te overbruggen. Ik zal je niet aanraken tot je smelt.
Op de terugweg van de Decathlon passeren we langs de cinema, want film, daar zijn wij tweetjes gek op. Er kunnen ijspralines van af, want ons verlof begint. Heel even later al, komt onder botox je schoonheid vrij, ontpellen zich eerste lagen, valt zelfs jouw gelaat in asymmetrie, wanneer je door Penelope Cruz bewogen wordt. Ik voel je pijn, ze schuurt onder opperhuiden, je bent net als zij parelmooi en onbemind. Ik zwijg in alle buitenlandse talen over mijn adoratie voor Asghar Farhadi, ik neem de ruimte niet in, orakel niet dat zijn vorige film beter was. Dit moment is nu voor jou. Maximaal haalbaar – we kennen ons nog maar even – draaien je ogen op zacht. Voor tranen is mijn schoot nog niet veilig genoeg, maar in een holte van mijn schouderblad leg je je hoofd ooit neer, je zag al dat het kon.
Later, bovenop de berg, sta je te kijken van wat je hebt gepresteerd. Je drinkt verhit water, vindt een rand bezwete kaas en vanop je knieën sleur je met je tanden een stuk baguette vanonder je snelbinder uit. Je grijpt de laatste Snickers, hij is gesmolten, er hangt chocolade aan je kin en je stinkt zoals ik het wil. Nog steeds laat ik ruimte voor je seksdetox, maar er is ruimte om die te herzien.
Mogelijk zullen onze lichamen dan samen ontzweten, het jouwe tracht te zoeken wanneer het voor het laatst nog zo stilgelegd, ontzenuwd werd. Je ligt op je rug, je ogen gesloten, je armen langs je heen. Ik durf bij dertig graden over een dennenappel onder het tentzeil mijn arm naar je toe bewegen, tektonische platen schuiven na millennia weer in elkaar, continenten verbinden zich. Door je aderkanalen stromen Europese rivieren, ik volg al je vertakkingen, welke wegen leiden naar je hart? Je dommelt net niet in en het is dan dat ik je vraag: ‘wie ben jij?’.
Ze zat neer in een breed gedrapeerd kleed van het nylon van glasgordijnen waarmee grootmoeders logeerkamers verduisteren om ons te slapen te leggen. Verfijnd en warm, vormeloos en ver uit de tijd. Een kleed dat onbeschadigde tienermeisjes in Franse dorpen dragen en zegt hoe jong ze nog zijn. De kleur: het naïef roos van eenhoornverhalen. Haar haren dun en sluik als middenvakbanen in fluisterbeton, geen bultje op hun weg. Ieva Zasimauskaitė uit Litouwen had nog niets meegemaakt, maar ik geloofde alles wat ze zong. From the very first kiss, I knew it’d end up like this. Op krantenredacties heet het klef, ik zeg ‘puur’. Ik zag dat het waar was, sinds even weet ik dat het bestaat.
Ik zag waar ze bijna brak, hoorde glas kraken in haar blik, een stem die overslaat. Schoonheid kan angstig maken, als je van liefde het harnas pelt, komt ze gevaarlijk dicht. Cynisme is makkelijk, roos is de moeilijkste kleur. Wie durft er kamers in behangen? Wat zullen we nog zingen als het protestlied is gedoofd? From the very first smile, I knew that I’d walk a mile. Iemand?
Ik zag gisteren een vriend. We praatten in open lucht. Zijn moeder is gestorven, euthanasie. ‘Je gaat op je laatste avond toch geen ziekenhuiskost eten?’, had hij gezegd, en was frieten gaan halen en een cola. Fotootje. Ze lachte samen met haar kleinkinderen, was klaar voor het einde, wilde sterk zijn voor haar man en zonen. I’m not afraid to grow old, if I have your hand to hold. Ook hadden we het over Trump en Iran en de handdruk van een schepen, geloof ik.
En over jij, jij. Jij doet in bergkapellen kaarsjes branden, voor de mama van mijn goede vriend. Jij ziet mij. Jij kunt me niet lezen, maar begrijpt de essentie. Jij hebt een eurovisie op mijn hart. Jij geeft licht aan een heel dorp. Jij leest geen krantenknipsels, maar legt je hand op mijn borst. No matter what comes our way, I feel like you’re here to stay. You were there right from the start and let me inside your heart.
Vanavond kruisen geëngageerde journalisten op verharde redacties de vingers voor de #metoo-song van Israël, het vluchtelingenlied van Frankrijk, het antiterrorismelied van Italië en ze hopen dat de klefheid niet wint. Ik kijk naar een roos kleedje, in het nylon van glasgordijnen.
Redouane Ahrouch, voorzitter van de omstreden partij Islam en tevens buschauffeur in Brussel, werd door de MIVB ontslagen omdat hij publiekelijk pleitte voor verplicht gescheiden vervoer van mannen en vrouwen op de bus. Dat ontslag is voor mij de enige piste die de MIVB kon bewandelen.
Jogchum Vrielink, professor discriminatierecht aan de Université Saint-Louis – Bruxelles en vaste opiniemaker bij De Morgen, denkt daar anders over. En ook Groen-parlementslid Imade Annouri stelt op Facebook: “Ik vind de ideeën van Ahrouch compleet idioot en zal die met elke vezel ideologisch en politiek bestrijden. Maar iemand ontslaan louter en alleen voor zijn mening gaat net in tegen exact die normen en waarden die ik met elke vezel wil verdedigen.”
Vrielink en Annouri verdedigen de vrijemeningsuiting en zijn bevreesd voor de inmenging van de werkgever in het privéleven. De vrije mening is voor hen het hoogste goed. Maar de werkgever van Ahrouch lijdt wel imagoschado door hem in dienst te houden en dat mag je toch ook in overweging nemen.
Vrielink spreekt zich uit tegen “een ruimere ontwikkeling” waarin werkgevers mensen ontslaan wegens controversiële uitingen die ze doen als burger. Ik zie eerder een ruimere ontwikkeling waarin burgers, politici en professoren op tafel kloppen om onze vrije mening te verdedigen en discriminatie te bestrijden en de waarden die daarmee conflicteren dan maar opzijschuiven.
Zoals: het recht van een werkgever om binnen de grenzen van de wet mensen te mogen ontslaan als die het imago van hun organisatie ernstige schade toebrengen. Een buschauffeur die pleit voor segregatie van reizigers op zijn bus doet dat wel degelijk. Hij brengt het imago van zijn organisatie in gevaar. Of duidelijker gesteld: het bedrijf doet zichzelf de das om als het aan de samenleving zegt: ‘iemand die dergelijke ideeën verkondigt over onze dienstverlening, mag bij ons blijven’. Wees gerust dat het dan evenzeer felle reacties regent (en in mijn ogen terecht) van mensen die verontwaardigd zijn dat zoiets getolereerd wordt. Van organisaties die maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel dragen, wordt verwacht dat ze daarnaar handelen. Ook dat vinden we een belangrijke waarde.
Ik vind het jammer dat Annouri en Vrielink dit niet in rekening brengen. Ze kiezen wel erg makkelijk één kant.
Een imago heeft er snel gelegen
De realiteit van de dag is dat de MIVB gewoon geen keuze had. Je kunt geen waarden als inclusie en algemene toegankelijkheid voor elke burger voorstaan en tegelijk één van je buschauffeurs de scheiding van mannen en vrouwen op de bus laten bepleiten. Je zou kunnen zeggen: ‘dat is maar één werknemer en die vertegenwoordigt de organisatie toch niet?’ Maar iedereen weet: zo werkt het niet met imago en reputatie. Als er ergens een geurtje opduikt, trekt dat over het hele bedrijf. Als de MIVB dit tolereert, is het kwaad geschied. Als ze zich er duidelijk tegen afzet, niet alleen in (makkelijk) woord, maar ook in moedige daad, dan blijft haar imago overeind of wordt het hersteld.
Een chauffeur die tegen de richting rijdt
Het is niet alleen een kwestie van imago. Je kunt ook niet voort met medewerkers die je gedachtengoed, je missie en waarden, met de voeten treden. De waarden van Redouane Ahrouch zijn flink in tegenstrijd met de waarden van zijn werkgever en dat is op zich genoeg reden om de samenwerking ernstig in twijfel te trekken en mogelijk te beëindigen. Met medewerkers die uitgesproken en met volle overtuiging tegen de richting rijden, is het weinig waarschijnlijk dat je ooit de juiste weg inslaat.
Ahrouch deed zijn uitspraken bovendien binnen de context van het werk, namelijk ‘de bus’. Hij had ook voor de scheiding van mannen en vrouwen in restaurants of sauna’s kunnen pleiten, maar dat deed hij niet. Hij drukte niet gewoon zijn mening uit, maar plaatste die bewust in de context van zijn eigen werk. Hij bracht daarin standpunten naar voor waar zijn werkgever geheel niet zou kunnen achter staan en dat had hij moeten weten of wist hij wel degelijk.
Een positief signaal naar reizigers en samenleving
Met het ontslag trekt de MIVB dus een lijn in het zand: ‘dit zijn wij niet, dit tolereren wij niet’. Ze redt haar imago naar buiten en beschermt de gelijkheid van man en vrouw onder haar medewerkers. Ze zet van haar missie de puntjes op de i en ik zeg: ‘voor zo’n bedrijf wil ik werken, met zo’n bedrijf wil ik reizen’. De organisatie geeft blijk van maatschappelijk verantwoord ondernemen, niet alleen in de letter, maar ook in de daad van dit ontslag.
Het is bizar dat een lid van Groen, een partij die al decennialang het thema maatschappelijk verantwoord ondernemen politiek naar zich weet toe te trekken, deze waarde zo makkelijk ondergeschikt maakt aan de vrije mening van het individu.
De moedwillige werkgever?
Ik maak de rekening van Groen niet en ook niet van Imade Annouri. De verdediging opnemen van iemand waarmee je het fundamenteel oneens bent, is ook een mooie deugd en een politieke zeldzaamheid.
Ik heb wel bedenkingen bij een uitspraak van professor Vrielink: “Pas op voor de overwegingen van die werkgevers. Men onderneemt doorgaans niet zozeer actie vanuit een betrachting van morele zuiverheid, maar veeleer om imagoschade te vermijden.” Ik vind dat de professor hier een intentieproces van de MIVB maakt. Is het belangrijk te weten wat er in het hoofd van de MIVB-directie omgaat als ze moreel het juiste doet en een daad stelt die overeenstemt met haar principes van maatschappelijk verantwoord ondernemen? Als je er dan van verdacht wordt dat het allemaal vals en fake is, tja, dan kan je natuurlijk nooit goed doen.
Bij je mening ook je lot dragen
Onze rechten kennen wij als het onzevader uit het hoofd, maar als het over verantwoordelijkheid en loyaliteit gaat, geven we minder graag thuis. Redouane Ahrouch mag zijn scherpe mening verkondigen en de wetgever verdedigt die, want Ahrouch wordt niet gerechtelijk vervolgd voor zijn uitspraak. Maar een mening verkondigen, is nooit een heldendaad op zich.
Een echte held maakt de afweging van de reikwijdte van zijn opinie en de mogelijke schade die die opinie aanricht aan de samenleving en de onmiddellijke omgeving waarin hij zich bevindt. Hij denkt dus ook aan de anderen en als hij beslist zijn mening door te zetten, aanvaardt hij de consequenties van die daad. Daaraan herken je de echte helden. Redouane Ahrouch bleek hier niet zo iemand te zijn.
Met Selma focust Ava DuVernay op de strijd voor ongelimiteerd stemrecht voor Afro-Amerikanen en de vreedzame protestmarsen tussen Selma en Montgomery, in 1965. Geen sentimentele heldenverering van Martin Luther King dus, maar een film vol gevoel die je moeiteloos meesleept. De zin voor rechtvaardigheid wordt wakker in elke vezel van je lijf. Met dank aan een fantastische soundtrack, briljante montage en prachtige fotografie.
(Selma speelt op 6 april 2018 op Canvas, om 21.15u)
De grootste verdienste van Selma is dat de film een duidelijk inzicht geeft in de politieke strategie van Martin Luther King en zijn entourage en tegelijk een menselijk verhaal vertelt dat diep weet te raken. Dat heeft veel te maken met de keuze van Ava DuVernay om er slechts één jaar in de strijd uit te liften. We krijgen niet nodeloos de levensloop van Martin Luther King te zien, vol irrelevante feiten en de obligate jaarsprongen die altijd afstand creëren tot het personage. We zien King (fenomenale vertolking van David Oyelowo) regelmatig onderhandelen met president Lyndon B. Johnson en brainstormen met zijn voltallig team, we zijn helemaal mee in het dag-op-dagleven van de politiek en begrijpen hoe de keuze om de optocht in Selma te houden uiteindelijk tot succes moest leiden. Strakker krijg je het niet uitgelegd. Eén minpuntje terzijde: de innerlijke strijd van president Johnson, die de vrede moet bewaren tussen zwarte woede en blanke angst, had meer gelaagd mogen zijn uitgewerkt. Acteur Tom Wilkinson valt wat licht uit.
Maar DuVernay’s focus houdt dus ook de emoties vast. De tijd blijft hangen en dat legt de loep op wat er in die tijd gebeurt. We zien King als een volleerd strateeg en geweldig demagoog, de speeches zijn voortreffelijk. Tegelijk is ook hij angstig en zijn relatie met Coretta (Carmen Ejogo) staat geregeld onder druk. Hij vraagt zich meermaals het doel van zijn strijd af en tapt moed bij vrienden. In het holst van de nacht belt hij een vrouw die voor hem moet zingen, hij wil “de stem van onze Heer horen”.
Selma is een aaneenrijging van memorabele scènes, waaraan fotografie (Bradford Young), montage (Spencer Averick) en muziek (Jason Moran) hun grootse bijdrage leveren. Terwijl zijn makkers op King afstappen om het harde nieuws te melden over de moord op een blanke priester die zijn strijd deelt, zien we hoe die man daadwerkelijk in elkaar wordt geknuppeld. De montage kon zo uit The Godfather zijn gekomen.
Toch steekt één epische scène er voor elke kijker uit: die van het politiegeweld op de Edmund Pettus Bridge (de naam is die van een leider van de Ku Klux Klan en is tot vandaag nooit veranderd). In hun vreedzaam protest worden de zwarte demonstranten er afgeslacht. DuVernay toont theatrale beelden, gehuld in mist, waarin onschuldige burgers wegrennen en worden neergeslagen door agenten te paard. Het geluid en geschreeuw valt uit, we horen enkel de zweepslagen en knuppels, daarboven prachtige Afro-Amerikaanse, kwetsbare a capella-gezangen. Het contrast tussen onschuld en barbarij kun je niet scherper neerzetten. Huivering voor weken.
‘Orthodoxe joden hechten ook veel belang aan uiterlijke tekenen van hun geloof. Maar zij aanvaarden wel de consequenties daarvan. Ik heb nog geen orthodoxe jood gezien die een loketfunctie in Antwerpen wil. Zij vermijden conflicten. Dat is het verschil. Moslims eisen wel een plek op in de publieke ruimte, in het onderwijs, met hun uiterlijke geloofstekenen. Dat zorgt voor spanningen.’
Bart De Wever vindt het nodig om onderscheid te maken tussen bevolkingsgroepen in zijn stad en linkt moslims aan conflictgedrag. Hij is inmiddels het punt voorbij dat hij ‘problemen bij de naam wil noemen om ze te kunnen aanpakken’, hij heeft zelfs geen problemen meer nodig, geen rellen op de Turnhoutsebaan, geen geweld tegen politie, om ‘paard en kar te noemen’. Er valt geen kar te bespeuren en nog spreekt De Wever van een lelijk paard. Hij verwijt links dat het de ogen sluit voor problemen, maar zelf verzint hij problemen. Het wordt moeilijk zo iemand ernstig te nemen.
En toch is het net dat wat gebeurt. Bart De Wever is volgens een bevraging van De Morgen bij ruim honderd prominente Vlamingen de meest ‘invloedrijke intellectueel’. Dat het zover is kunnen komen, is zeker niet de schuld van een of ander klootjesvolk waarover meewarig moet worden gedaan in kwaliteitskranten. Het zijn namelijk die kwaliteitskranten zelf die straks in de Seefhoek een human-interestreportage gaan maken met de vraag: ‘wat vind je van de uitspraken van De Wever over het verschil tussen moslims en joden?’. Dat zal dan op redacties beschouwd worden als objectieve verslaggeving, want elke mening zal aan bod komen – met de meest radicale citaten in de titel welteverstaan. Volgende week hebben ze het dan over ‘de heisa die was ontstaan na de uitspraken van De Wever’, terwijl ze er zelf een heisa van maakten. Zo word je dus ‘een invloedrijk intellectueel’.
De teneur is op dag +1 al gezet. De Standaard vatte een stuk aan met als boventitel ‘Zijn sommige minderheden assertiever dan andere?’. ‘Conflictueus’ werd door ‘assertief’ vervangen en ‘moslims’ door ‘sommige minderheden’ en de stelling werd een vraag, ten behoeve van de neutraliteit, maar de vraag werd toch maar mooi de publieke arena in geworpen, precies waar De Wever ze wil hebben.
Zelfde verhaal in De Morgen, via een interview met politicoloog Dave Sinardet die het thema krijgt voorgeschoteld. Hij wijst erop dat De Wever de joden niet aanvalt op hun visie op homoseksualiteit en de moslims wel. Daar krijgt De Wever wat weerwerk, maar de discussie is naast de kwestie en de journalist leidt met zijn vraag het verkeerde debat in. Voor je het weet, zitten twee verstandige mensen een discussie te voeren over welke geloofsgemeenschap al dan niet homofober is dan de ander. Weer wat De Wever wil: het debat op het vuur houden. Wat de kiezer zal onthouden, is: ‘die vreemdelingen zijn homofoob’. Ik zeg niet dat je het debat niet mag aangaan over de visie van religie op seksuele geaardheid, maar het onderwerp ligt hier vandaag wel gewoon zomaar op tafel, zonder aanleiding, en de katholieken en atheïsten blijven buiten schot.
Die beheersing van het politieke debat door één persoon, keer op keer, is op zich al verontrustend. Dat het debat ook nog eens draait om stigmatiserende uitspraken – zonder een concrete aanleiding – van diezelfde persoon, zonder dat die uitspraken zelf worden aangevallen, is nog verontrustender. Zeker wanneer die stigmatiserende besluiten van De Wever voortvloeien uit volslagen kromme redeneringen en navelstaarderij.
Wat De Wever doet, is zijn overtuiging als de waarheid aannemen. Dat je achter het loket geen hoofddoek of andere religieuze tekenen mag dragen, is voor hem gewoon een gegeven. Het is een axioma waarvan hij vertrekt, in zijn stellingname is dat geeneens een discussie meer waard. Je volgt dat dan braaf en bent een flinke jood of je legt je er niet bij neer en bent een conflictgedreven moslim. Zijn eigen mening is het uitgangspunt en je wordt door De Wever beoordeeld in hoe ver je daar in volgt. Dat heet overigens niet integratie, maar assimilatie. Zo blijft hij blind voor andere meningen en visies waardoor hij werkelijk denkt een pamflet te kunnen opstellen van Vlaamse normen en waarden die wij allemaal delen en waar nieuw- en oudkomers zich aan moeten houden.
Dat zo iemand de plak zwaait in Vlaanderen mag je gerust bang maken. Met enig vermogen tot zelfrelativering zou De Wever enkel kunnen besluiten dat zijn eigen mening nog altijd maar zijn eigen mening is en dat die niks meer waard is dan die van een ander.
We zijn ver heen als een job willen bij de stad bestempeld wordt als conflictueus gedrag. Je niet zomaar neerleggen bij een maatregel als het verbod op religieuze tekenen is volgens Bart De Wever dus muiterij. Simpeler gesteld: als je je niet zomaar neerlegt bij wat wij hebben beslist, ben je een belhamel. Het is een uiting van tunnelvisie. In je grote gelijk kan je er niet mee overweg dat iemand anders een andere mening heeft, je kunt het je zelfs niet voorstellen, de ander kan alleen nog een idioot zijn. Dan word je zo kwaad dat je die ander criminaliseert. ‘Analyseer mijn discours van de voorbije dertig jaar. Je zal vooral continuïteit zien’, zegt Bart De Wever. Dat klopt, hij schoof geen millimeter op in de richting van een ander, wie dan ook. Ik zou me er als burgervader niet mee op de borst kloppen.
De veralgemening, het gebrek aan perspectief (er zijn gewoon veel minder joden dan moslims in Antwerpen), het beoordelen van het gedrag van anderen op basis van je eigen waardenpatroon, het vertonen van conflictgedrag terwijl je zelf het conflict opzoekt, het tegen elkaar opzetten van gemeenschappen. Er is onnoemelijk veel om De Wever op aan te pakken. In de plaats daarvan rent de pers als een bezetene naar de richting die De Wever aanwijst. Er was zondag geen vuiltje aan de lucht, geen wolkje aan de hemel en er was maar één man conflictueus: de burgemeester van een multiculturele stad. ‘Waarom doet hij dat?’ ‘Waarin zit zijn denkfout?’ Die vragen moet de pers beantwoorden. Leg die navelstaarderij bloot, de manipulatie van een bevolking in een verkiezingsjaar. Het is je verdomde plicht.
Meyrem Almaci en Kris Peeters zagen wel de lichtbak die De Wever had aangefloept, maar ze zagen er een afleidingsmanoeuvre in van de aanval met de handgranaten in Deurne en van het Antwerpse drugsbeleid. Ze maken daar in mijn ogen een kapitale fout, want ook zij sparen De Wever. Wat besluiten de N-VA-kiezers namelijk uit zulke terughoudendheid? Juist: ‘Niemand kan hem tegenspreken, omdat hij gewoon gelijk heeft.’
Pers en politiek verblinden zich. Ze springen mee in het hinkelpark dat Bart De Wever heeft uitgetekend. Hij gooit de steentjes in de vakjes waar je overheen moet, iedereen springt onachtzaam over de thema’s en meningen heen, over de kromme bochten in de redenering waar hij niet op wil ingaan.
Als greep uit de beledigingen die De Wever zijn politieke tegenstanders al heeft toegedicht, nemen we even die van zondag: ‘de valse menslievendheid van links’ omdat zij tegen een hoofddoekenverbod zijn. Doen de tegenstanders van De Wever nu echt zodanig in hun broek, zijn ze nu echt zo bang hun kiezers te verliezen, dat ze daar niet eventjes radicaal tegenin durven gaan? Laten ze zich nu echt dicteren wie of wat ze zijn, gewoon omdat ze een mening hebben?
Je kunt hier heel anders op reageren. Tegen een hoofddoekenverbod zijn, heeft niets met menslievendheid te maken, maar met de verdediging van de liberale waarden van de Verlichting. Ik heb helemaal niets met godsdienst en hoe minder religie er zou zijn, hoe minder wereldconflicten allicht. Ik ga ook niet beweren dat er geen enkel moslimmeisje vanuit enige druk een hoofddoek draagt en dat ook niet counteren met te tellen hoeveel er die hoofddoek dan wel uit vrije wil opzetten. De enige maatstaf die ik hanteer, is de grondwet: dat pakket waarden die sommigen zo graag in een Nieuwkomersverklaring zouden laten opnemen. En die grondwet zegt dat hier godsdienstvrijheid heerst en die godsdienst kan je niet op commando afleggen. Als je je hoofddoek moet afdoen op het werk, dan kan je hem net zo goed nooit dragen.
Jaja, er is de scheiding van Kerk en staat. Maar die valt pas wanneer religieuze voorschriften de wet gaan dicteren en in het huidige antireligieklimaat zou ik me daar geen zorgen over maken. De scheiding tussen Kerk en staat komt heus niet in het gedrang door een moslima met hoofddoek die een stempel op je paspoort zet.
Een andere waarde die we hier aanhangen, is: ‘een mens is onschuldig tot zijn schuld bewezen is’. Verdedigers van een hoofddoekenverbod bergen die waarde de facto op. Hun argument is dat de staat neutraal moet zijn. Wat zeggen ze daar eigenlijk mee? Dat iemand die een geloof belijdt zijn of haar job niet neutraal zou uitoefenen. Dat een moslima pakweg een homo niet fatsoenlijk zou behandelen aan het loket. Ik vind dat een schandelijke blijk van wantrouwen en een verborgen beschuldiging zonder dat de schuld is bewezen. Als er klachten zijn van klanten of burgers, zal je dat wel horen via de ombudsdienst of het klachtenformulier. Een hoofddoekenverbod is niets minder dan toegeven aan de vooroordelen van de burger tegen een moslim of een gelovige. En stel dan nog dat je je hoofddoek afneemt. Neemt dat je godsdienst en je overtuigingen weg?
Om het af te leren nog een oefeningetje dat je in een aanval op De Wever kan gebruiken. Hij begrijpt niet dat de mensen die in mei ’68 bh’s verbrandden, ook de mensen zijn die nu een hoofddoek ‘verdedigen’ (dat doen ze trouwens niet, ze verdedigen het recht op godsdienstvrijheid).
Wel, het is niet omdat dat allebei over religie gaat dat daar iets inconsequents aan zou zijn. Waar de mei ‘68’ers en die ‘valse menslievenden’ toen en nu voor pleit(t)en, is de vrijheid. Toen werd die onderdrukt door de overheersende katholieke kerk, vandaag door het overheersende anti-moslimdenken. Moeilijker is het niet, maar de journalist van De Zondag liet het allemaal wel passeren. Hij verlekkerde zich allicht op zijn primeur.
Bart De Wever aanpakken is gewoon makkelijk. Het enige wat je moet doen, is staan voor je eigen waarden en niet zwijgen of je laten wegzetten voor welke belediging dan ook die hij je wil toekennen. Sta voor wat je sta, ontsla al je spin doctors, kijk niet naar peilingen en spreek nu eens voluit. Pak Bart De Wever op zijn navelstaren, op zijn manke redeneringen, val hem aan op zijn eigen terrein (suggestie: de waarden van de Verlichting). Hij is niet slimmer dan jij. Begin er aan.
Wat een avontuurlijk scoutskamp moet worden, draait in Welp uit op complete horror in een schemerig bos. De Antwerpse regisseur Jonas Govaerts levert op de gruwel geen bloedspatje in, maar trekt de kijker ook voorbij het schrikken en huiveren. Wat gebeurt er als je een scout uit zijn tent lokt? Hoeveel kwaadheid en gevaar schuilt er in een twaalfjarig kopje?
Welp is een speelse mix van filmgenres. We zien een groepje Vlaamse scouts dat op kamp naar de Ardennen trekt en zetten ons schrap voor een vrolijke avonturenfilm. Blij dan wel dat we onze brave kinderen niet met de popcorn mee de cinema introkken, want wat volgt, is je reinste gruwel en geweld.
Avontuur in horror doen eindigen, is ten dele bedoeld als metafoor. Jonas Govaerts toont visueel aan waartoe bangmakerij van onvolwassen scoutsleiders zou kunnen leiden in de fantasie van een twaalfjarig kind. De leiders verzinnen een verhaal over een verwilderde jongen in een bos die ’s nachts in een weerwolf verandert. Wat als het kwaad nu eens echt was? En wat als die scoutsjongens dat kwaad eens echt te lijf gingen? Wat roept dat op in het bloed en de aderen van twaalfjarigen in volle ontwikkeling? Welke zwarte zones komen er onder de schedel vrij? En wie neemt als eerste het heft of het zakmes in handen?
De donkere krochten in een jongenskopje worden op het sinistere kamp van Govaerts dan ook helemaal gewekt. Wie zich als kind nooit prettig voelde bij opgelegd plezier, bij zingen voor een vlag, bij opstaan op commando, zal zich herkennen in Welp. We zien een treiterende leider (Stef Aerts) die een kind kleineert en meer aan de leidster (Evelien Bosmans) zit te frunniken dan dat hij om kinderen geeft. Had Jonas Govaerts zelf nog een rekening te vereffenen?
Het mooie aan Welp is dat er nooit een weerwolf opduikt, noch een zeskoppig monster dat kogels en gifpijlen blíjft overleven. Govaerts kiest voor de (gevaarlijke) verwilderde jongen, Kai, die een angstwekkend masker draagt. Een verstoteling. De jongen wekt tegelijk gruwel en compassie. Het lijkt wel of Le Gamin à Vélo van de gebroeders Dardenne in The Texas Chain Saw Massacre is beland. Bij die laatste film is Govaerts beslist gaan lenen. Achter de jonge Kai (Gill Eeckelaert) gaat in de Ardense bossen namelijk De Stroper (Jan Hammenecker) schuil, die in niets moet onder doen voor de slachter uit de kettingzagenfilm van 1974.
Waar in matige horrorfilms de spanningsboog geheel verslapt wanneer het monster of het spook in beeld komt, weet Welp de aandacht moeiteloos vast te houden tot voorbij dat punt. En dat lukt precies door die mengeling van genres. Als Kai oog in oog komt te staan met hoofdpersonage en scoutsjongen Sam (Maurice Luijten), begint er geen gevecht tussen goed en kwaad. Govaerts gooit twijfel in de lucht: kunnen deze jongens vrienden worden, zijn ze lotgenoten in eenzelfde strijd?
Welp kan leunen op de uitstekende fotografie van Nicolas Karakatsanis en de bij momenten vernuftige montage van Maarten Janssens. Het is een horrorfilm die doortrilt tot voorbij de eerste rilling.
Regie: Jonas Govaerts, Met: Sam Luijten, Titus De Voogdt, Stef Aerts, Evelien Bosmans
Je denkt lekker een weekje te gaan skiën met je gezinnetje. Tot je man zich bij een lawine uit de voeten maakt en jou en de kinderen vergeet. Dan heb je echt té veel tijd om na te denken, komen de bergen op je af. Is dit de man die ik liefhad? Turist is een pijnlijke prent over vervreemding en een sarcastische kritiek op oppervlakkig samenzijn. Dik hotel, duur speelgoed en daarachter niks.
Regisseur Ruben Östlund vond met de Franse Alpen een ideaal decor voor zijn beknellend psychodrama. De hoge bergen houden wintervakantiegangers in een kommetje vast, in Turist wijst alles op benauwdheid. Onder de dreigende tonen van Concerto n°2 van Antonio Vivaldi horen we de doffe knallen waarmee lawines kunstmatig worden opgewekt. Het geluid klinkt als mokerslagen en komt uit kokers die als monsterachtige klauwen over het skidorp hangen. Als je dat nog wilde: hier kom je niet meer weg.
Paniek vanbinnen
Het doet in beelden en suspense denken aan The Birds van Hitchcock, waarin een schijnbaar vredige omgeving minuut op minuut beklemmender wordt. Alleen is Turist geen thriller, maar een psychodrama. Östlund heeft geen zwarte vogels nodig, de benauwdheid start van binnenuit, vanuit de paniek van een koppel dat zichzelf niet meer herkent. Het zijn man en vrouw die de lawine op gang brengen. Symbolisch dan – voor het geval u niet meer volgen kan.
Het gezinnetje is getuige van een échte lawine, die gevaarlijk dicht op het terras van het hotel afkomt. De angst bekruipt moeder Ebba (Lisa Loven Kongsli), dochter Vera en zoon Harry. Ze slaan aan het gillen maar vader Tomas (Johannes Kuhnke) sust en blijft stoer het gebeuren filmen, tot hij op het eind zelf wegrent en vrouw en kinderen achterlaat. Het blijkt ook allemaal niet erg te zijn en het sneeuwstof gaat snel liggen, maar niet meteen in dit Zweedse rijkeluisgezin.
Ebba stelt zich ernstige vragen over het gedrag van haar man, die zijn vlucht ontkent en haar tracht te manipuleren. Hij geeft haar “het recht om de dingen anders te beleven”. Ril, huiver, sidder ende beef: het eigen malfunctioneren subtiel naar een ander geschoven. De setting is vanaf dan gelegd, de spelers staan paraat, de stress van de relatie hangt een film plus drie weken in je nek te hijgen. Suspense op vinkenslag, eat this Alfred Hitchcock.
Rijk en naakt
Toch zwelt die suspense al van ver voor de lawine aan. Geen zogenaamd “perfect gelukkig gezinnetje, maar dan breekt de hel los”. Geen kunstmatige ommekeer, geen plotse wending in de verhouding tussen Ebba en Tomas, want zo loopt het leven niet. Na het lawinevoorval barst de zweer open, maar de etter zat al klaar. We hadden toen al te zien gekregen hoe Ebba van een opdringerige fotograaf enkel de foto’s van de kinderen koopt, niet die van zichzelf met haar man. Ze vertelt ook aan een andere toerist dat ze op vakantie zijn ‘omdat haar man nooit tijd heeft met zijn werk’. Lees: ‘mijn man betaalt zijn schuldgevoel weg’.
Die man kan een luxehotel in de Alpen makkelijk betalen. Tomas gaat over lijken en hijst zich moeiteloos naar de top. Zijn machogedrag en gevoelloosheid, zijn onbekwaamheid fouten toe te geven, ze maakten hem tot wat hij is: materieel rijk en relationeel arm. Heeft zijn vrouw juist gekozen?
Östlund vernoemt niet eens die rijkdom, verwijst op geen enkel moment naar Tomas’ job, maar een inkijk krijgen we zeker. Hij toont verveelde kinderen met tablet en te duur speelgoed. Briljant en heerlijk sarcastisch zijn enkele raak gekozen scènes. Zo zien we elke avond de vier gezinsleden voor een badkamerbrede spiegel (hoeveel kost zoiets?) hun tanden poetsen met elektrische borstels en bijhorend irritant geluid. Dankzij de vooruitgang hoeven ze elkaar niet meer te horen. Ze staan naast elkaar in dezelfde designpyjama en zwijgen. Valse eenheid.
Ebba en Tomas staan helemaal naakt wanneer ze – om hun kinderen niet te wekken – op de gang van hun hotelkamer hun relatie trachten te redden. In het holst van de nacht, in hun ondergoed, met een bewaker die hen staat aan te staren. Help de rijken. Turist is een permanent pijnlijke prent over relationele mislukkingen, leegte en vervreemding. Verschrikkelijk voor wie niet durft kijken, verrukkelijk voor wie van sarcasme, harde dialogen en snijdende beeldtaal smult. Cinema die toppen scheert.
“Langer aanmodderen was geen optie meer. Het ging alleen nog maar over personen, we moesten het debat weer over de inhoud laten gaan.” Met die woorden verdedigde Wouter Van Besien de ontbinding van het kartel Samen. Dat het in deze kwestie over personen ging en niet over inhoud, heeft hij nochtans zelf mee in de hand gewerkt.
Op geen enkel moment deed Van Besien een poging om het vuurtje dat onder Tom Meeuws stond te broeien enigszins te blussen. De negatieve sfeer en verdachtmakingen rond Meeuws werden door de groene kopman nooit gecounterd, wel was Van Besien er als de kippen bij om Groen te distantiëren van alles wat van ver naar onzuivere politiek zou kunnen ruiken. Of Meeuws echt wat had mispeuterd, maakte al lang niets meer uit. Het gebrek aan samen-horigheid van de groenen was ontnuchterend en nefast voor een project dat het daarvan moest hebben.
Van Besien kan toeteren dat het over inhoud moet gaan, maar wat de inhoudelijke meerwaarde was om groenen en socialisten samen te brengen, dat werd nooit verdedigd. Samen zou aan ‘positieve politiek’ doen en ‘een alternatief’ voor Antwerpen voorleggen. Lekker vaag. Een politiek project dat bij zijn lancering niet inhoudelijk wordt verdedigd, moet alarmbellen doen afgaan. Samen was enkel bedoeld om samen groter te zijn dan de N-VA. Zo wankel als een kaartenhuis. Het stuikte bij de eerste tegenwind dan ook in elkaar.
Groen verfoeit belangenvermenging en gesjoemel en gaat prat op zijn imago van zuiverheid. Dat is nobel en bewonderenswaardig, maar in de ijver haar maagdelijkheid te behouden, toonde de partij zich een alleenspeler en opportunist. Is dat zoveel beter?
Toen bleek dat Tom Meeuws als consultant etentjes hield met bouwpromotor Land Invest kondigde Van Besien aan ‘een hartig gesprek’ met Meeuws te zullen hebben. Na het gesprek luidde het dat Meeuws ‘zijn activiteiten als consultant zou stopzetten’ en dat ‘het vertrouwen behouden bleef’. Van Besien insinueert daarmee dat Meeuws in de fout ging en dat nu inzag in plaats van zijn kompaan door weer en wind te verdedigen. Want wat is er überhaupt mis met een etentje met een bouwpromotor als consultant die in dezelfde sector actief is? Die vraag had Van Besien moeten terugkaatsen naar oververhitte journalisten, maar zijn ruggengraat zagen we niet. Hij toonde zich een meeloper. De aanvallers kregen gelijk, de stemmingmakerij zette zich door, pesters kregen applaus. De blik van Van Besien was permanent op de buitenwereld gericht en hoe die naar de zaak zou kijken, een zorg voor de interne werking zag ik niet.
Het was in zijn reactie op de kwestie-Land Invest en niet pas deze week dat Van Besien Samen ten grave droeg. Groen verkoos zijn eigen hachje te redden in plaats van solidair een arm rond Meeuws te leggen. Zo diep ging de liefde in dit verstandshuwelijk. Van Besien voedde een klimaat van nattigheid dat wel vaker tot lekken leidt. Dat Meeuws facturen verknipte als topman bij De Lijn is misschien niet correct – al gaat het ook niet om omkoping of zelfverrijking – maar was het nieuws ook opgerakeld geweest als Van Besien als een man uit één stuk de kritische stemmen de kop had ingedrukt?
Bovendien – zoals politicoloog Dave Sinardet in De Morgen ook vaststelde – hebben de socialisten de rangen gesloten als reactie op de afstand die Groen plots inbouwde. Meeuws voelde zich in de steek gelaten en schuldig en sloeg een mea culpa, maar de socialisten lieten zich niet gewillig door de groenen vernederen en weigerden Meeuws’ ontslag.
Het gebrek aan loyauteit van Van Besien en de partijtop van Groen is een symptoom van dagjespolitiek. Een perslek en een paar journalisten die wat vragen stellen, zijn vandaag genoeg om in zeven haasten beslissingen te nemen, want, how maar, de kiezer zou wel eens van ons weg kunnen drijven! De naarstigheid waarmee Van Besien benadrukt dat de Antwerpenaar moet gediend worden, is aandoenlijk en pijnlijk. Door het kartel op te blazen, verkleint hij wel aanzienlijk zijn kansen om vanuit een burgemeesterspositie die belangen van de Antwerpenaar te verdedigen.
Het is maar twee weken geleden dat Bart De Wever een masterclass in roerloosheid gaf toen hij gedecideerd duidelijk maakte zonder meer Theo Francken te zullen blijven steunen, ongeacht wat het onderzoek rond de Soedanese vluchtelingen zou uitwijzen. Dat laatste gaat te ver, dat is lachen met de democratie, maar De Wever toonde zich wel een man van staal. Zijn uitdager wapperde deze week als een veer in de wind.
Ik ben één van die Antwerpenaren waarover u zich bezorgd voelt, mijnheer Van Besien. Ik kan u zeggen dat ik niet zit te wachten op een burgervader die van koers verandert bij elke nattevingerpeiling of straatpetitie. Ik wil een leider die zijn keuzes verdedigt en doortrekt en werkt aan een langetermijnbeleid. Die door een vuur gaat voor zijn mensen zolang ze niet duidelijk over de schreef gaan en die met inhoudelijke argumenten afstand neemt van zijn mensen als die wel over de schreef gaan. En dus niet omdat je anders een stem verliest en evenmin omdat het eventjes niet meer over mijn favoriete onderwerpen als fietsbeleid en propere lucht zou gaan. Ik geloof dat u die pas echt politiek kunt verdedigen als u standvastigheid toont. Adem door de neus en recht uw rug.
We hebben het punt definitief bereikt. Het punt waarop moslims in dit land hun godsdienstvrijheid definitief op hun buik kunnen schrijven. Vandaag heeft Unia afstand genomen van uitspraken van haar medewerkster/juriste Rachida Lamrabet. Die werkt voor een theaterproject van de Brusselse KVS aan een kortfilm waarin ze het recht verdedigt om een boerka te dragen.
Wat dit eigenlijk betekent, is het volgende: het centrum dat geacht wordt gelijke kansen te verdedigen, vindt het nodig officieel afstand te nemen van (het standpunt van) een medewerkster die het opneemt voor gelijke kansen – in de vorm van de vrije beleving van godsdienst. Il faut le faire.
Rachida Lamrabet is zelf ongesluierd, ze is ook geen fan van de boerka. Ze is gewoon juriste. Een juriste die haar eigen voorkeuren weet te scheiden van grondrechten. Een juriste die met vuur een uitspraak van Voltaire verdedigt: ”Ik ben het niet eens met wat u zegt, maar ik zal het recht om het te zeggen tot de dood toe verdedigen.” Voor de slechte verstaander is dat in dit geval: het recht om een boerka te dragen en je geloof te uiten. Hoe dwaas je het ook vindt. Alleen dat heeft Lamrabet verdedigd.
Die Voltaire was één van de grote voortrekkers van de Franse Verlichting. En de Verlichting is het boekje waarden en normen waarvan sommige politici hier zo graag een laagdrempelige versie zouden willen maken om in een Nieuwkomersverklaring op te nemen. Die kernwaarde van de Verlichting wordt met de aanval op Lamrabet alweer door diezelfde politici aangevallen, omdat het verdedigen van dat grondrecht niet meer zo lekker voelt. Het gaat namelijk niet meer over de eigen voorkeur of godsdienst, maar over die van een ander.
Van die waarde is vandaag helaas ook afstand genomen door een organisatie die in het leven is geroepen om deze waarde te verdedigen. Zelfs oud-politicus van Agalev/Groen en SP.A Ludo Sannen vindt (in De Standaard) dat blijkbaar niet meer dan normaal.
Lamrabet gaat niet eens juridisch in de fout. Ze heeft niet zoals François Fillon de rechters ‘politiek gekleurd’ of zoals Theo Francken ‘wereldvreemd’ genoemd. Ze heeft gewoon haar afkeer van een wet uitgesproken zonder de rechterlijke macht zelf in twijfel te trekken. Ze heeft haar mening geuit binnen een commentaar over een kortfilm en een theaterstuk, in een culturele context.
Voor wat Rachida Lamrabet doet, zou Unia een diepe buiging mogen maken. In tijden van polarisatie recht deze juriste de rug, heeft zij moed om tegen de modderstroom in te roeien en grondrechten (godsdienstvrijheid) te vrijwaren in tijden van hevige emoties (tegen de islam). Dat is toch min of meer wat in de missie en visie van Unia zou kunnen staan. Die modderstroom sleurt vandaag alles mee wat van ver of dichtbij naar moslimextremisme zou kunnen ruiken en een medewerkster van Unia die die stroom een halt toeroept, zou van de Unia-directie een boeketje mogen krijgen.
Lamrabet wijst ons er namelijk op dat niet elke vrouw in een boerka vanuit onderdrukking handelt en dat je geloof extreem belijden een grondrecht is zolang je daar niemand anders last mee berokkent. Zo simpel is het ook. ‘Mensen zijn onschuldig tot het tegendeel bewezen is’, is namelijk nóg een van onze grondbeginselen. Ook dat beginsel zijn we blijkbaar vergeten omdat het ons niet uitkomt. Liever gaan we er van uit dat achter een vrouw met boerka het kwaad schuilt, sinds het boerkaverbod geven we aan dat vooroordeel toe.
Het gelijkekansencentrum heeft vandaag de gelegenheid gemist om met de allure van een groot staatsman eens fors stelling te nemen tegen zoveel platitudes. Om een lijn te trekken en to do what a man’s gotta do. Om in Trump-tijden het gemanipuleerde volk nog eens duidelijk te maken wat burgerrechten zijn, hoe ver die mogen gaan en waarom Lamrabet juridisch niet te ver ging. Het had zich een baken van vertrouwen kunnen tonen, een juridische referentie, in tijden dat opkomen voor rechten van minderheden niet bepaald populair is. Het had met één lijn vanishing spray kunnen duidelijk maken dat sommige politici eens dringend op hun eigen helft moeten gaan spelen en rechtsinstanties gerust moeten laten.
Unia heeft dat niet gedaan en heeft zijn vel gered. Het centrum is bezweken onder druk van Demir en Homans en weet op korte termijn te overleven. Tegelijk heeft het vandaag haar nut, haar relevantie op lange termijn ondergraven, ze heeft als een Petrus haar eigen grondbeginselen verloochend. ‘Die moslim daar, nee, die ken ik niet.’
Mensen met een migratieachtergrond vragen zich nu al af of het vandaag nog wel zin heeft om bij Unia een klacht tegen discriminatie in te dienen. Unia heeft namelijk nauwelijks rechtsmiddelen om die discriminatie aan te tonen, ironisch genoeg omdat de partij die de minister en de staatssecretaris van Gelijke Kansen levert, gekant is tegen praktijktesten – een manier om zwart op wit een bewijs van discriminatie te kunnen leveren.
Het geloof van deze mensen in een (dan nog niet eens politiek onafhankelijke) organisatie die geacht wordt voor hun vrijheid op te komen, heeft er vandaag nog eens zwaar op ingeboet. In deze week hadden ze meer steun verdiend. Deze week namelijk had de politionele macht hen via een racistische whatsapp-groep nog maar eens teleurgesteld, zei een Europese rechter dat ze hun hoofddoek zowat kunnen opbergen op het werk, bleken ze 30 procent minder kans te maken op een jobuitnodiging en werd een filmpje tégen racisme door de minister van Gelijke Kansen aangevallen.
Was het niet om te huilen, je zou er om lachen, maar het is de politieke partij die vandaag een juriste verwijt dat haar standpunten onverenigbaar zouden zijn met haar functie, die precies zelf uitspraken doet die totaal ongepast zijn gezien de rol die ze invult. Theo Francken heeft namelijk nog deze week als staatssecretaris voor Asiel en Migratie in verdekte termen gezegd dat het beter is om vluchtelingen in de Middellandse Zee te laten verdrinken dan ze te redden. Zuhal Demir is ook staatssecretaris voor Armoedebestrijding en zei ooit dat arme mensen pas echt in beweging komen als hun geld op geraakt. Deze vertegenwoordigers van het volk schrijven de ene beledigende tweet na de andere over mensen die betrokken partij zijn binnen hun bevoegdheidsgebied, over wie ze verregaande beslissingen moeten nemen die hun leven aangaan. Precies deze politici gaan nu een juriste de les spellen in bevoegdheidsovertredingen. Op 25 mei komt Donald Trump naar ons land en kunnen grote geesten elkaar ontmoeten. Er worden nu al handjes klam.
Eerst en vooral wil ik zeggen dat ik je niet als een racist zie omdat je zwartepiet verdedigt. Ik gebruik bewust het woord racisme niet, want wat is dat eigenlijk? Ik associeer racisme met bewust neerkijken op een ander – al dan niet geuit. Zwartepiet is ooit ergens opgedoken, wij zijn ermee opgegroeid en we zagen hem als een lollige grapjas of soms een kwaaierik waarvoor je moest oppassen en zeker een heel jaar braaf moest blijven. Het is bijna niemand aangeleerd dat dat een zwarte, onderdanige knecht is.
Het probleem is dat zwartepiet wel degelijk een onderdanige knecht is. De focus ligt er niet op, het is onze bedoeling niet, maar het beeld komt wel jaar in jaar uit op ons netvlies terecht. Als Bacardi voor haar drank reclame maakt met een wulpse vrouw in schaarse kledij, ben ik ervan overtuigd dat het niet de bewuste bedoeling is van Bacardi om vrouwen als lustobject voor te stellen, maar als die affiche voor mijn deur hangt, denk ik wel permanent aan seks terwijl ik aan drank zou moeten denken. En daar gaat het om, de voortdurende infiltratie van beelden op je geest. Precies omdat het hier om een feest voor kinderen gaat, lijkt het mij gezond en nodig om die link tussen zwart zijn en volgzaamheid voorgoed door te knippen, want kinderen zijn een leeg vat en wat wij er in gieten, is hoe ze er gaan uitzien.
Dus pleit ik minstens voor roetvegen, al vind ik het duidelijker om ook de kleding en de oorbellen weg te nemen. We kunnen toch wel creatief genoeg zijn om met een alternatief te komen? Iemand stelde de smurfen als hulpjes voor, dat zou nog eens geestig zijn.
Ten tweede zijn we in een samenleving waarin we doorgetrokken voor gelijkheid kiezen vrij slecht bezig als we ons gevoel rond zwartepiet gaan opleggen aan anderen. Wij voelen er vrolijkheid en een feestje bij, dus dan moeten Afrikanen het ook maar plezant vinden? Wat voor een samenlevingsmodel is me dat? Als jij je buurman een bijnaam geeft die hij niet kan waarderen, ga jij dan koste wat het kost die bijnaam blijven gebruiken omdat je hem zelf sympathiek bedoeld hebt? Neen, dat doe je niet. Je past je aan zijn wensen aan. Het zou dus fatsoenlijk zijn om rekening te houden met de gevoeligheid van anderen, zeker als die niet compleet uit de lucht is gegrepen (oorbellen, dikke lippen, onze geschiedenis in Congo,…). Als de piet echt door de schoorsteen kwam, dan zou hij trouwens eerder roetvegen hebben dan glimmend tot achter zijn oren zwart zien, niet?
Als je zegt dat alles bij het oude moet blijven omdat “wij” (de blanken bedoel je allicht – daar begint het al) dat gewoon zijn, dan sta je geen millimeter open voor de gevoeligheid van zwarten en minderheden in dit debat. Dat is niet zo bedoeld omdat jij ‘ons erfgoed’ verdedigt ‘dat wordt aangevallen’, maar dat maakt weinig uit. Door niets te willen veranderen aan hoe alles is, heb jij gezegd dat de ander zich moet aanpassen.
Je vindt dat dat ergens mag omdat jij als toerist je schoenen uittrok in een Turkse moskee, maar je vergeet te bedenken dat zwarten hier uit respect ook niet beginnen te zingen in jouw parochiekerk én, vooral, dat zij hier geen toerist zijn maar evengoed hun leven hier mogen uitbouwen als jij, met elke godsdienstvrijheid en vrijemeningsuiting die daarbij hoort. Je stelt het voor alsof zij zich op geen enkel terrein aanpassen (“ze moeten dit nu ook maar eens voor ons doen”), maar in de vele kleine gewoontes die wij in België hebben, moeten zij zich permanent aanpassen. Alles is hier ongeveer anders. Vraag jij aan deze mensen dat zij naast al die kleine aanpassingen (die je au fond al niet erkent) ook nog eens aanvaarden dat zij worden beledigd en vernederd door verwijzingen naar de verschrikkelijkste periode uit hun geschiedenis?
Je stelt Piet en Sinterklaas voor als een feest voor elk kind. Maar op een feestje voor alle kinderen, denk je ook echt aan àlle kinderen. En in een feestje dat iedereen mee organiseert, mag iedereen een inbreng hebben. Wat jij voorstelt, is een feestje waarvan alleen jij de regels oplegt en dat ik plezant moet vinden of moet opkrassen. Gezellig! Er zullen niet veel mensen met een migratieachtergrond naar je feestje komen.
Je zegt ook dat een pleidooi voor roetpieten mensen racistisch maakt. Daarmee zeg je dat het normaal is dat we mensen gaan haten wanneer ze, enkel in woord en debat, opkomen voor hun mening en gevoelens. Dat is net hetzelfde als tegen je dochter zeggen dat ze op de dag van haar verkrachting een te kort rokje droeg, zegt schrijfster Maartje Luif terecht. Een paar uur geleden had de leuze ‘Relschoppen op een kinderfeest is erger dan racisme’ 5000 likes. Mensen die tegen de gevestigde waarden ingaan, zijn dus relschoppers?
Redouane Ahrouch, voorzitter van de omstreden partij Islam en tevens buschauffeur in Brussel, werd door de MIVB ontslagen omdat hij publiekelijk pleitte voor verplicht gescheiden vervoer van mannen en vrouwen op de bus. Dat ontslag is voor mij de enige piste die de MIVB kon bewandelen.
Met Selma focust Ava DuVernay op de strijd voor ongelimiteerd stemrecht voor Afro-Amerikanen en de vreedzame protestmarsen tussen Selma en Montgomery, in 1965. Geen sentimentele heldenverering van Martin Luther King dus, maar een film vol gevoel die je moeiteloos meesleept. De zin voor rechtvaardigheid wordt wakker in elke vezel van je lijf. Met dank aan een fantastische soundtrack, briljante montage en prachtige fotografie.
Johan De Crom 